اگر به دنبال تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out هستید، با ما در مانگ همراه باشید.
انیمیشن، آموزش به زبان رنگ و تصویر است و به خودی خود بسیاری از هیجانات انسان را بیدار می کند.
هیجان، موتور محرکه احساس و روان انسان، مفهومی که تا کنون بقای نوع بشر را تضمین کرده است؛ هیجاناتی از قبیل: ترس، خشم، غم، شادی، تنفر، عشق و… که به انسان بودن ما معنا بخشیده و به ما کمک کرده اند تا در لحظه به لحظه مسیر زندگیمان حضور داشته باشیم.
انیمیشن درون و بیرون ( Inside Out ) درواقع در حال شرح مفهومی است به وسعت نام هیجان. این انیمیشن با ظرافت و خلاقیت، در حال آموزش کارکرد انواع هیجانات است: اینکه ترس برای ما چقدر مفید است؛ اینکه بدون غم نمی توانیم ادامه دهیم؛ و اینکه هیجانات حتی در شکل گیری خاطرات ما نیز نقش دارند؛ به طور کلی این انیمیشن در حال ارائه معنای درست مفهوم هیجان به زبانی زیباست.
همه ی ما به صرف انسان بودنمان هیجانات را تجربه می کنیم؛ اما از کارکرد آن ها و نحوه مدیریت شان آگاهی چندانی نداریم. اینجاست که درون وبیرون می تواند رسالت خود را به ما نشان دهد، تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out به ما کمک می کند تا هیجاناتمان را شناسایی و مدیریت کنیم.
ادامه مطالعه این نوشتار، حاوی لو رفتن بخش هایی از انیمیشن است.
بخش های نوشتار
ضرورت تجربه هیجان با توجه به تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out
در سکانس های ابتدایی این انیمیشن، هیجان «شادی» تنهاست و بعد درباره مرکز فرماندهی صحبت می کند. انگار او ذهن رایلی (شخصیت اصلی داستان) را چیزی می داند که با هیجانات کنترل می شود.
شادی، هیجان ترس را هیجانی معرفی می کند که کار خود را به خوبی بلد است؛ به نظر می رسد او در حال تحسین نقش این هیجان در بقای کودک است؛ و در ادامه به سکانس آغازین انیمیشن اشاره می کند که در آن رایلی از سیمی که در پریز است می ترسد، تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out به این پی می برد که سیم به مانند ماری است که باعث می شود رایلی کوچک ما احتیاط کند. این فرایند نشان دهنده نقش هیجانات در حفظ بقای انسان است.
ثبت خاطرات در قاب هیجانات
در گام های بعدی از تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out به سکانس هایی می رسیم که از خاطرات رایلی صحبت می شود که اکثرشان خاطرات شاد اند. بعد خاطرات اصلی او ذکر می شوند که گویی خاطرات روشن رایلی اند و با شدت بالایی از هیجانات ثبت شده اند؛ به همین دلیل رایلی آن ها را با جزئیات به یاد دارد.
در ادامه از شخصیت کودک و ابعاد مهم ذهن او که خانواده، دوستی، صداقت و دیگر ارزش های او هستند صحبت می شود؛ رایلی با عمل کردن و بروز هیجان متناسب با این موقعیت هاست که رایلی داستان ما شده و شخصیتش شکل می گیرد.
حافظه ای مملو از هیجان
سیر تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out به سمتی می رود که خانواده رایلی مجبور به اسباب کشی به خانه و محله جدید می شوند. در بدو ورود به خانه جدید، رایلی تمام هیجانات منفی از جمله تنفر، عصبانیت و ترس را تجربه می کند.
اما یاداوری بازی نمادین هاکی با پدر ـ که برای رایلی هیجانات مثبتی به همراه داشته است ـ باعث ارزیابی موقعیت به شیوه دیگری می شود؛ اینجا ما در می یابیم که تمام خاطراتی که در ذهن رایلی به صورت هیجانی ثبت شده اند، به حافظه بلند مدت او انتقال یافته و در زمان لازم فراخوانی می شوند.
رویاهایی که رایلی در شب اول اقامتشان در خانه جدید می بیند تمام ترس ها و تنفراتی است که در بیداری تجربه کرده و اکنون بزرگنمایی شده اند؛ گویی هیجانات منفی او در خوابش هم تاثیر گذاشته اند.
غم، در زمان فراخوانی شادی
تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out به این نکته دست می یابد که نقش اصلی داستان ما یعنی رایلی کوچولو، وقتی در موقعیتی نا آشنا مانند: مدرسه ای جدید قرار می گیرد، هنگام بیان خاطرات با بار هیجانی مثبت، هیجان غم را تجربه می کند. اینجاست که اولین خاطره اصلی او که بر اساس هیجان مثبت «نیست»، شکل می گیرد.
این اتفاق برای مرکز فرماندهی هیجانات او عجیب است. هیجانات تلاش می کنند تا مانع شکل گیری این نوع از خاطره شوند و همین اتفاق باعث می شود تا تمام قسمت های مهم ذهن شخصیت اصلی داستان ما (خانواده، دوستی و…)، مختل شوند.
هیجان و جنسیت
تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out به آنجایی از داستان می رسد که هیجان شادی و غم، مرکز فرماندهی را برای بازگرداندن به روال قبل ترک می کنند. در صحنه ای که هیجان غم و شادی در مرکز فرماندهی هیجانات رایلی نیستند، مادر متوجه می شود که رایلی مشکلی دارد.
نکته جالب در تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out این است که در ذهن مادر، هیجان ها با هم تجربه و ابراز شده و برای فرماندهی تصمیم می گیرند. وقتی مادر از پدر کمک می گیرد، پدر اصلا متوجه نشده است که رایلی در حال تجربه هیجانات ناخوشایندی است و به غذا خوردنش ادامه می دهد؛ به نظر می رسد این قسمت از داستان در حال اشاره به پردازش موازی ذهن زنانه و پردازش تک بعدی ذهن مردانه است.
نکته مهم دیگر در تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out به تفاوت مرکز فرماندهی هیجانات مغز مادر و پدر رایلی، هیجان غالب ذهن آن ها اشاره می کند؛ که در ذهن مادر، هیجان غم و در ذهن پدر هیجان خشم است. این موضوع گویی به احساساتی بودن ذهن زنانه و سلطه طلبی ذهن مردانه اشاره می کند و برآمده از تفاوت تکاملی این دو جنس است.
حضور هیجان از آگاهی تا ناخوداگاه
شادی و غم در مسیر بازگشتشان به مرکز فرماندهی، شاهد این هستند که بعضی از خاطرات مانند: شماره تلفن ها، نام عروسک های بچگی و … به فراموشی سپرده می شوند.
ما در اینجا متوجه می شویم که ظرفیت شناختی مغز انسان محدود بوده و نمیتواند همه خاطرات را به یاد بسپارد؛ در نتیجه موهبت فراموشی به او کمک می کند تا خاطرات و اطلاعات مفید را حفظ کند.
تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out به نکته جالبی در ادامه آموزش مفهوم فراخوانی خاطرات می رسد که عبارت است از: به یاد آوردن و تکرار ناگهانی یک موسیقی در ذهن رایلی که مستقیما از حافظه بلند مدت فراخوانی می شود؛ موسیقی ای که مرکز فرماندهی هیجانات از ان بی خبر است.
در این بخش، ما شاهد ظهور ظریفی از ناخوداگاه هستیم: به این صورت که تکرار آهنگ غیرارادی بوده و بعضا درست هم توسط رایلی فهمیده نشده است.
زیبایی خیالات با رنگ هیجانات
غم و شادی دوست خیالی رایلی در بچگی را یافته و از او برای بازگشت به مرکز فرماندهی درخواست کمک می کنند. آن ها باید از مسیری عبور کنند که درواقع در حال نشان دادن تجزیه تصورات است.
اینجا ما می بینیم که تا وقتی خیالات بدون شکل و رنگ نشده اند، می توانند فراخوانی شوند. آری انیمیشن به ما می گوید که هیجانات در شکل دادن به خیالات و تصورات نقش دارند. در ادامه، هیجان شادی و غم به همراه دوست خیالی رایلی وارد سرزمین تخیلات رایلی میشوند.
آن ها با تخیلاتی مواجه میشوند که برای رایلی هیجانات مثبت را رقم زده اند و از چیزهای مورد علاقه او سرچشمه می گیرند؛ برای مثال: «جنگل سیب زمینی» و «شهر ابرها».
نکته قابل توجه تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out در سرزمین تخیل، خانه کارتی رایلی است که به جای پادشاه، عکس پدر رایلی، به جای ملکه، عکس مادرش و به جای وزیر عکس خود رایلی روی کارتها قرار دارند، این موضوع می تواند نشان دهنده تصور رایلی از محیط خانوادهاش و احساس امنیت و خوشبختی او از قرار گرفتن در خانهای باشد که کارت های اصلی آن مادر و پدر اند و او مانند وزیر و مشاوری است که آنها به او احترام می گذارند.
نیاز انسان به وجود هیجانات ناخوداگاه
ما در قسمتی از تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out به این نکته پی می بریم که رایلی فقط در صورت کابوس دیدن و تجربه هیجان ترس، از خواب بیدار می شود. بله نقش تکاملی این هیجان در اینجا آشکار شده و ما آگاه می شویم که هر یک از ما فقط تا حدی تعیین شده می توانیم ترس های بیداری مان را در خواب تجربه کنیم.
در این سکانس از ناخوداگاه نیز یاد می شود که منبع تمایلات، هیجانات و ترس هایی است که پس زده شده و به عنوان مجرم شناخته می شوند؛ اما اگر لازم باشد می توانند در خواب رایلی ظاهر شده و او را بیدار کنند.
هیچ هیجانی مضر نیست!
داستان ادامه یافته و دوست خیالی رایلی گاری اش را از دست می دهد. هیجان شادی تمام تلاشش را می کند تا او را شاد کند.
در لحظه طلایی ای از داستان، شادی متوجه می شود که تمام این تلاش ها، بی فایده بوده و این رفیق قدیمی وقتی آرام می شود که هیجان غم به او پیشنهاد می دهد گریه کند. اینجا می توان به مفید بودن تمام هیجانات، چه مثبت و چه منفی، و ضرورت حضور و تجربه شان پی برد.
در نهایت رایلی با کمک هیجان خشم تصمیم به فرار می گیرد و دست به دزدی از کیف پول مادر می زند، که این رفتار مغایر با ویژگی شخصیتی صداقت است.
هیجان شادی وقتی در حال تلاش برای بازگشت به مرکز فرماندهی است، متوجه می شود که همیشه شادی و خوشحالی باعث خندیدن رایلی نشده و هیجان غم و ناراحتی نیز در شکل گیری ویژگی های شخصیتی او و خاطرات اصلی اش نقش دارند.
شادی متوجه می شود که تنها با هیجان ناراحتی و غم است که تصمیم هیجانی رایلی برای فرار خنثی می شود.
بلوغ هیجانی در تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out
نقطه پایانی داستان جایی است که رایلی دیگر هیجانات تک بعدی ندارد (که فقط شاد یا فقط غمگین باشد)، بلکه مرکز فرماندهی هیجانات او شبیه مادر و پدر شده است؛ هیجاناتش را چند بعدی تجربه می کند و یک خاطره، مجموعه ای از هیجانات مثبت و منفی را در بر می گیرد.
این یعنی رایلی به سن بلوغ رسیده و توانایی کنترل و تنظیم هیجاناتش را دارد؛ این نکته را میتوان از کلمه puberty که بر روی دستگاه جدید مرکز فرماندهی هیجانات ثبت شده، دریافت کرد.
رایلی هنگامی بالغ شده است که پسری هم سن او در مسابقات هاکی، این بلوغ را تجربه نکرده و هنگام دیدن رایلی به جای نشان دادن واکنش مناسب، فقط ملغمه ای از احساسات کنترل نشده را تجربه می کند.
کارکرد متفاوت هیجانات در انسان و حیوانات
تیتراژ پایانی انیمیشن در حال مقایسه کنترل هیجان، در افراد مختلف و حیوانات است و قصد دارد بیان کند که هر کس بسته به موقعیت و شخصیتش، تنظیم هیجانی انجام می دهد.
در حالی که این بلوغ و تنظیم هیجانی در حیواناتی مانند سگ و گربه وجود ندارد و هیجانات برای آن ها صرفا نقش تکاملی دارند.
ضرورت مدیریت و تجربه هیجان به دلیل انسان بودن
حال که به پایان تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out رسیدیم، باید بگویم که این انیمیشن فرایند بلوغ عاطفی و هیجانی در یک فرد را نشان می دهد؛ اینکه ما بعد از بلوغ، توانایی تنظیم و کنترل هیجاناتمان را داریم.
همچنین بیان می کند که هیجاناتمان چگونه هم میتوانند «انگیزه» رفتار باشند ـ مانند: وقتی که هیجان خشم باعث رفتار فرار شد ـ هم چگونه می توانند به عنوان «ابزار ارزیابی» عمل کنند ـ مانند: وقتی که هیجانات موجود در مرکز فرماندهی به هر یک از ویژگی های شخصیتی مثل صداقت، خانواده و … نگاه می کردند و فعال بودن آن ها را نشانه مناسب بودن موقعیت برای رایلی می دانستند.
به طور کلی، تحلیل روانشناسی انیمیشن Inside Out پیام اور این است که ما انسانیم، بالغ میشویم و بی نهایت هیجان را تجربه می کنیم و نیاز داریم آن ها را مدیریت و تنظیم کنیم.
