ما انسان هستیم. در یک جنگل دور افتاده و به دور از اجتماع زندگی نمی کنیم. شخصیت و نگرش ما را تنها خودمان، نمی سازیم. بدون شک، یکی از عوامل موثر بر نگاه ما به مفهوم زیبایی، همان تلفن همراهی است که به واسطه پرطرفدار ترین برنامه های نصب شده بر آن، شما «لاغر شدن» را معیاری برای «زیبا و خواستنی تر بودن» می دانید.
بخش های نوشتار
مقدمه ای برای تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن
بعد از دیدن نظرات و تشویق های اطرافیان برای کسانی که در رژیم های لاغری به سر می برند و بابت تخت بودن شکم هایشان تحسین می شوند؛ بعد از مواجه شدن مکرر با تصاویری از بدن های ایده آل که نمی توانید تشخیص دهید چند مرحله ویرایش و فتوشاپ را از سر گذرانده تا تبدیل به این بدن شوند؛ بعد از دیدن توهین ها و تخریب هایی که در این فضا، شامل حال کسانی می شود که احتمالا اضافه وزن دارند؛ چندان تعجب برانگیز نیست که به این باور برسید که بدن واقعی و پذیرفتنی همان بدن ایده آلی است که مورد ستایش دیگران قرار می گیرد.
تعجب بر انگیز نیست که شما به مرور، بابت مصرف کالری بیشتر دچار اضطراب شوید و تمام درگیری ذهنتان تبدیل شود به یک کلمه: وزن! در این نوشتار، به بررسی تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن، می پردازم.
نارضایتی بدنی/ تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن
قبل از پرداختن به چگونگی تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن، به تعریف مفهوم نارضایتی بدنی می پردازم. این مفهوم، یکی از جنبه های تصویر بدنی است که به ارزیابی منفی از اندازه، شکل و وزن بدن بر میگردد. در واقع همان فاصله ای که بین تصویر بدن ایده آل و بدن واقعی فرد وجود دارد. جامعه شناسان معتقدند که رسانه های جمعی با ارائه دادن الگو های متفاوت از بدن ایده آل، همواره فرد را در رابطه ای که با بدن خود دارد، دچار تردید می سازند.
به عبارت بهتر، تبلیغات دروغین و ساختگی رسانه ها، افراد را به سمت تعریف خاصی از زیبایی سوق می دهند و با تمرکز ذهن بر نقص های واقعی یا غیر واقعی زیبایی شناختی بدن، به تصور بد شکل بودن بدن نیز منجر می گردند. برای مطالعه بیشتر در رابطه با اختلال خود زشت انگاری، روی اینجا کلیک کنید.
چگونگی تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن، به واسطه تاثیر گذاری بر نارضایتی بدنی
قبل از پرداختن به تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن، نگاهی به نتایج تحقیقات انجام شده در زمینه نارضایتی بدنی بیندازیم. تحقیقات انجام شده در آمریکا، انگلیس و استرالیا، شواهد قابل توجهی را در مورد تاثیر مدل های لاغری مورد توجه رسانه ها بر نارضایتی بدنی زنان به دست آورده اند. بدین ترتیب زمانی که در معرض پیام های غیر واقعی رسانه ها یا شبکه های اجتماعی از ایده آل های بدنی قرار می گیرند، دائما خود را با این ایده آل ها، مقایسه کرده و در نتیجه، ظاهر خود را به صورت نامطلوبی ادراک می نمایند و نتیجه این ادراک نامطلوب، نمره بالای نگرانی تصویر بدنی خواهد بود.
تصویر بدنی با احساس عدم کفایت و کاهش عزت نفس، همراه است که موجب تغییر عادات خوردن، دوره های افسردگی، رژیم غذایی و برنامه های تمرین بدنی شدید می شود. نتایج تعداد زیادی از مطالعات، نشان داده است که افرادی که درک درستی از بدن خود ندارند و تصویر ذهنی منفی نسبت به شکل و وزن بدن خود دارند، علائم اختلال خوردن بیشتری را نشان می دهند. در توجیه این یافته می توان گفت، در دنیای امروزی که اهمیت بسیاری به زیبایی اندام می دهند، فشار برای لاغر بودن را که تاثیر عمیقی بر فرد دارد، می توان در رسانه ها و نشریات، به خوبی مشاهده کرد.
دختر یا پسر؟ تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن در کدام یک بیشتر است؟
دانشجویان دختر در این بین، بیشتر تحت تاثیر رسانه ها قرار می گیرند. در واقع تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن، در دختران بیشتر است؛ چون در اجتماع امروزی، زیبایی ظاهری برای دختران اولویت دارد. همین تلاش دختران جهت هماهنگ کردن خود با معیار های رسانه، باعث حساسیت بیش از حد، شناخت نادرست درباره وزن و مشغول شدن افکار روزانه آن ها به کالری و وزن می شود.
به همان اندازه که فرد، لاغر بودن را معیاری برای جذابیت و محبوبیت در بین همسالان ببیند، به همان اندازه، احساس بسیار بدی از اضافه وزن خود دارد و نهایتا، تلاش می کند وزن خود را کاهش دهد و در نتیجه، از عوارض شدید آن برای فرد، احتمال بالای ابتلا به یکی از اختلالات تغذیه است.
تاثیر اینستاگرام بر نارضایتی بدنی/ چگونگی تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن
یکی از پر طرفدار ترین رسانه های جمعی مورد استفاده در عصر حاضر، اینستاگرام است. رسانه ای که در سال های اخیر، بسیار مورد توجه قرار گرفته و بخش عمده فعالیت های کاربران آن، به انتشار تصاویر مختلف از ویژگی های ایده آل بدنی اختصاص یافته است. به بیان بهتر، اینستاگرام، رسانه ایست که به تمام معنا، افراد را در مواجهه با یک «بدن رسانه ای» قرار می دهد. بدنی که نه با خصلت های فیزیکی واقعی، بلکه با ویژگی های مجازی ایده آل تعریف می گردد. در واقع، می توان گفت که اینستاگرام، با تکیه بر قابلیت های خود، فرصت های بیشتری را برای مقایسه های اجتماعی مبتنی بر بدن ایجاد نموده است.
قابلیت هایی مثل، فیلتر های مختلف که با استفاده از آنها، فرد می تواند ظاهرش را ارتقا دهد. ژست هایی که در هنگام عکس گرفتن، بدن فرد را در لاغر ترین حالت نشان می دهد. ابزارهای فتوشاپ کردن که امروزه به سهولت قابل دسترسی و استفاده است و حتی امروزه، این امکان نیز وجود دارد که فرد به سادگی در فیلم های خودش، با استفاده از روش های ادیت کردن، تغییرات دلخواه را ایجاد کند. بدنی لاغر تر؛ کشیده تر و بدون نقص. بدنی که کمترین شباهت را بدن واقعی دارد! این، همان نمونه بارز تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن است.
تحقیقات نشان داده است که، زنانی که به مقایسه های مرتبط با ظاهر در شبکه های اجتماعی مختلف جذب می شوند، در معرض خطر بیشتری از تجربه های نارضایتی بدنی قرار می گیرند. مواجه شدن مستمر با این ایده آل های بدنی، تصاویر غیر واقعی و تبلیغات، مطابق با نظریه «قیاس اجتماعی»، فرد را در معرض مقایسه های متنوعی قرار می دهد که محوریت همه ی آن ها، ظاهر بدنی است. همین اختلاف فاحش باعث می شود که فرد از بدن خود احساس نارضایتی کرده و برآوردی منفی نسبت به بدن خود گزارش دهد و این، همان تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن است.
به عبارت دیگر، نتیجه قابل انتظار مقایسه های افراطی مبتنی بر ظاهر را می توان، نارضایتی از تصویر بدنی دانست. نتیجه اینکه، معیار های غیر واقعی برای ظاهر، می تواند محرکی باشد برای آغاز اختلالات خوردن و به هم خوردن رابطه فرد با غذا! مصداقی برای تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن.
اختلالات خوردن
حال که به توضیح چگونگی تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن پرداختم، در ادامه بحث، به شکل دقیق تر، به توضیح اختلالات خوردن می پردازم. اختلالات خوردن، یکی از اختلالات نسبتا شایع روانی است که در دهه های اخیر، تعداد زیادی از افراد، به ویژه دختران جوان را تحت تاثیر قرار داده است. این اختلال از آنچه که فکرش را هم بکنید، جدی تر است؛ چرا که این اختلال هم جسم و هم روان فرد را درگیر می کند و علاوه بر تاثیر این اختلال بر عملکرد اجتماعی، فیزیکی و روانی، در بسیاری از موارد و در حالت شدید تر، این اختلال منجر به مرگ می شود.
تعریف دقیق تر از این اختلال
اختلالات خوردن، یک مجموعه از بیماری های روانشناختی هستند که باعث بروز عادات ناسالم خوردن در افراد می شوند. این اختلالات، در دسته ی اختلالات رفتاری قرار می گیرند که با اختلال شدید و مداوم در رفتار های خوردن، افکار و احساسات ناراحت کننده مرتبط با آن مشخص می شوند.
نشانه های این اختلال، داشتن وسواس در غذا خوردن و وسواس نسبت به وزن و ظاهر بدن می باشد. عوارض این اختلالات، بسیار جدی است؛ تا جایی که در صورت عدم درمان، منجر به مرگ می شوند. شایع ترین علائم افراد مبتلا به اختلالات خوردن عبارتند از: محدودیت های شدید غذایی، پرخوری بیش از حد یا رفتار هایی مثل بالا آوردن غذا یا ورزش های سنگین و زیاد از حد.
شیوع این اختلالات
این اختلالات، صرف نظر از مذهب، جنسیت، سن و وضعیت اجتماعی-اقتصادی، در همه ی جمعیت ها یافت می شود؛ اما همان طور که در بالاتر نیز ذکر شد، این اختلالات بیشتر در دختران و خصوصا گروه های سنی جوانان و نوجوانان شیوع دارد.
علل بروز اختلالات خوردن چیست؟
به صورت خلاصه می توان گفت دلایلی چون ژنتیک، ساختار مغز (تفاوت های بیولوژی مثل سطح پیام رسان های دوپامین و سروتونین در بروز این اختلالات نقش دارند)، ویژگی های شخصیتی ( مثل داشتن صفات روان رنجور خویی، کمال گرایی و تکانش گری) و فرهنگ جامعه(اشاره دارد به میزان درونی سازی معیار های رسانه و میزان تاکید فرهنگ بر ارزش لاغری و در واقع همان تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن)، در بروز اختلالات خوردن، نقش دارند.
انواع اختلالات خوردن:
آنورکسیا یا بی اشتهایی عصبی، بولیمیا نروزا یا پرخوری عصبی، اختلال پرخوری افراطی، پیکا یا اختلال هرزه خواری، اختلال نشخوار، اختلال اجتناب/ محدودیت غذا
در این نوشتار، بیشتر تمرکز بر توضیح اختلال آنورکسیا و یا بی اشتهایی عصبی می باشد. برای مطالعه بیشتر در رابطه با انواع دیگر اختلالات خوردن، اینجا کلیک کنید.
آنورکسیا یا بی اشتهایی عصبی:
معروف ترین نوع اختلال خوردن است که افراد مبتلا به آن، خود را به شدت چاق تصور می کنند؛ در صورتی که برخی از این افراد یا به هیچ عنوان اضافه وزن ندارند یا حتی کمبود وزن دارند. این گونه افراد دائما در رژیم به سر میبرند و از خوردن برخی غذاها به طور کلی پرهیز می کنند؛ دائما در حال بررسی وزن و میزان کالری مصرفی خود هستند. این افراد در بسیاری از موارد، تصویر بدنی معیوب و اشتباهی دارند و با تصور چاق بودن خود، دائما در حال تلاش برای لاغر تر شدن هستند هرچند در این رابطه، تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن مهم است.
این بیماری بالاترین نرخ مرگ و میر را پس از مرگ و میر ناشی از مواد مخدر، در بین هر تشخیص روانپزشکی دارد و می تواند یک بیماری بسیار جدی باشد.
دو دسته بی اشتهایی عصبی وجود دارد: نوع اول، دسته ای هستند که با رژیم های سنگین، میزان کالری مصرفی خود را محدود میکنند و نوع دوم، دسته ای هستند که بعد از مصرف غذا، به دنبال جبران هستند یعنی یا از ملین ها( مصرف کردن داروها یا موادی که منجر به اسهال می شود) استفاده میکنند و به استفراغ کردن روی میاورند یا ورزش های بسیار شدید میکنند تا کالری اضافه جذب بدنشان نشود.
عوارض و خطرات ناشی از آنورکسیا
این افراد به مرور، دچار ریزش شدید مو، نازک و شکننده شدن موها، خستگی زیاد از حد، سرگیجه و غش کردن، تغییر رنگ انگشتان دست، غیر طبیعی شدن ضربان قلب، قاعدگی نامنظم و تاخیر در آن، یبوست و درد های شکمی، ریتم نامنظم قلب، عدم تحمل سرما، ریتم نامنظم قلب، کم شدن اب بدن، دندان های پوسیده و تورم بازوها و پاها می شوند. همچنین از نظر روانی، به شدت کج خلق و زودرنج شده، دچار مشکلات خواب می شوند و تمایل کمتری برای حضور در جمع دارند.
سخن آخر:
اختلالات تغذیه، حداقل ۹ درصد از جمعیت جهان را تحت تاثیر قرار می دهد. نزدیک به ۳۰ ملیون آمریکایی در بازه ای از زندگیشان، تجربه یکی از انواع اختلالات تغذیه را دارند. آمار ابتلا به اختلالات تغذیه در سال ۲۰۲۲، بسیار افزایش داشته است و این آمار همه روزه در بین زنان بیشتر بوده است. در عصری که رسانه، بیشتر از گذشته تبلیغ معیار های زیبایی را می کند، چندان جای تعجب ندارد که دشمنی زنان با ساختار طبیعی بدنشان، بیشتر و بیشتر شده و ما شاهد تاثیر فضای مجازی بر اختلالات خوردن باشیم.
پیشنهاد می کنم اگر شما از دسته افرادی هستید که علائم ذکر شده در یکی از اختلالات تغذیه را دارید، حتما برای درمان هرچه سریعتر اقدام کرده و از یک متخصص، کمک بگیرید.
